Kontynuacja wcześniejszych eksploracji dokonywanych przez legendarnych odkrywców to jak usiąść na ramionach gigantów. Można sięgnąć dalej niż oni, ale nie zmienia to faktu, że są wielcy. Dopiero uzmysłowienie sobie wielkości wcześniejszych dokonań pozwala tym, którzy podążają za nimi nabranie właściwej perspektywy.

W 1984 roku, w ciągu trzech miesięcy intensywnej eksploracji, dr. Bill Stone i zespół nurków z US Deep Caving Team pokonali dotarli na ponad 5 kilometrów w głąb jaskini Cuerva de la Pena Colorada, znajdującej się w stanie Oaxaca, w górach Sierra Madre Wschodnia. Eksploracja wymagała pokonania szeregu syfonów, będących zalanymi korytarzami których przebycie wymaga użycia sprzętu nurkowego. Choć powstrzymały ich ówczesne ograniczenia technologiczne i logistyczne, to nadal pozostaje to niesamowitym osiągnięciem.

Odkryty wtedy syfon VII został uznany przez Billa Stone’a za najbardziej prawdopodobne miejsce połaczenia z innym znanym ze swego ogromu systemem jaskiń – Sistema Huautla. Czynnikami przemawiającymi za taką możliwością były duże rozmiary pasażu oraz fakt, że kieruje się on na północ, czyli dokładnie w kierunku Huautla.

Już w 1984 roku dwuosobowy zespół zdołał zanurkować w syfonie VII, penetrując go na odległość 150 metrów i osiągając głębokość 55 metrów. Była to granica ówczesnych możliwości technicznych w nurkowaniu jaskiniowym. Jak okazało się wiele lat później, dalsza eksploracja wymagała dużego zespołu, rebreatherów CCR i zaawansowanych technologicznie skuterów DPV, które podczas pierwszych ekspedycji nie były jeszcze dostępne.

Syfon VII musiał czekać aż 34 lata, do roku 2018, kiedy to zespół 24 eksploratorów wyposażonych w najnowsze rozwiązania techniczne dostępne w nurkowaniu jaskiniowym, postanowił postanowił rozszerzyć eksplorację poza tę przeszkodę i być może ustanowić połączenie z Sistema Huautla - jednym z największych i najbardziej kultowych systemów jaskiń na świecie.

Już samo dotarcie do syfonu VII wymagało ogromnego wysiłku, związanego z transportem sprzętu do miejsca znajdującego się pięć kilometrów w głąb jaskini. Zespół przez wiele tygodni transportował cały potrzebny sprzęt w dół, pokonując niezliczoną liczbę pionowych studni i kominów. Syfon VII znajduje się na dnie ogromnej studni, zwanej Sherwood Shaft. Poziom wody znajduje się 70 metrów poniżej korytarza wejściowego, co wymaga zjazdu na linie i operowania ze stanowiska zamocowanego do pionowej ściany opadającej wprost do wody.

Każdy odkrywca wie, że eksploracja często przynosi rozczarowanie. Tak stało się i tym razem. Zaledwie 20 metrów głębiej za miejscem w syfonie VII, do którego dotarła ekspedycja w 1984 roku, płetwonurkowie napotkali ogromy głaz, blokujący dostęp do dalszej części syfonu. Mimo intensywnych prób znalezienia innej drogi, zespołowi nie udało się pokonać tej przeszkody.

Nurkowie odkryli jednak pewne wskazówki, które rzucają światło na możliwość połączenia jaskini Cueva Peña Colorada z Sistema Huautla. Bardzo mały przepływ i drobny osad na dnie są dowodem na to, że ogromne ilości wody przepływające przez jaskinię Peña Colorada nie pochodzą z Sistema Huautla, ale prawdopodobnie z kanionu o tej samej nazwie, znajdującego się 100 metrów nad jaskinią.

Podczas wycofywania się z jaskini doszło do dramatycznych wydarzeń – nagły i niezwykle intensywny przypływ wód spowodowane przez intensywny front burzowy na powierzchni, doprowadził do zalania korytarzy. Sześciu członków zespołu zostało odciętych 69 godzin nie tylko od świata, ale również od swoich zapasów żywności i sprzętu biwakowego. Na szczęście nikt nie odniósł obrażeń i gdy poziom wody w końcu opadł, wszyscy wydostali się na powierzchnię.

Tak nagłe podniesienie się poziomu wody po opadach na powierzchni jest kolejnym dowodem na to, iż jaskinia zasilana bezpośrednio z powierzchni i w rzeczywistości jest mało prawdopodobne, aby łączyła się z Sistema Huautla.