Eksploracja najdłuższego zalanego systemu jaskiń w Szwecji, Dolinsjögrottan, znajdującego się w dolinie Bjurälven, odbywa się nieprzerwanie od 2007 roku. Choć wejście do jaskini Dolinsjö zostało odkryte przez Bo Lenandera w 1979 roku, to ze względu na bardzo duży przepływ wody w lecie, czyniący nurkowanie w jaskini wykonalnym jedynie w warunkach zimowych, eksploracja jaskini zaczęła się dopiero 28 lat później.

Ekspedycje w latach 2007-2022 pozwoliły odkryć ponad dwa kilometry korytarzy tej najdłuższej zalanej jaskini Szwecji i powiększyć łączną długość wszystkich jaskiń odkrytych w dolinie do 3353 metrów.

Ekspedycja z 2023 roku postawiła sobie za cel eksplorację dwóch jaskiń w dolinie Bjurälven: Köldhålet oraz Festins, których długość w chwili rozpoczęcia ekspedycji wynosiła odpowiednio 223 i 65 metrów.

Charakterystyczna dla tego rejonu Szwecji, jest duża zmienność warunków pogodowych. Podczas tej ekspedycji członkowie musieli mierzyć się z temperaturami na poziomie -20 st.C., jednak bezchmurne niebo i słońce uprzyjemniały nieco te krótkie sub-arktyczne dni.

Ze względu na skrajnie niskie temperatury jakie występowały bezpośrednio przed, jak i w całym okresie trwania ekspedycji, rzeka prowadząca do Festins zamarzła, co ułatwiło nieco transport skuterami śnieżnymi. Oczywiście konieczne było użycie łopaty i usunięcie śniegu na niektórych odcinkach, jednak stabilne zimowe warunki uczyniły logistykę dużo łatwiejszą. Silny mróz dawał się jednak we znaki członkom ekspedycji: wszystko zamarzało w ciągu kilkunastu sekund a zamarznięty sprzęt nurkowy przed każdym nurkowaniem wymagał rozmrażania z wykorzystaniem gorącej wody i nagrzewnicy zasilanej olejem napędowym.

Kilka lat wcześniej zespół miewał problemy z zamarzającymi automatami. Gdy po takich przypadkach zwrócono baczniejszą uwagę na wilgotność powietrza zasysanego przez kompresor i zastosowano podwójną filtrację, problem ten udało się jako tako rozwiązać. W tym roku jednak problem wrócił w części zespołu wykonującej nurkowania w jaskini Festins, prawdopodobnie ze względu na wyraźnie niższe temperatury w rejonie wejścia do niej.

Nurkowanie w jaskini Festins

Po przybyciu do Festins okazało się, że tego roku poziom wody jest stosunkowo niski. W poprzednim roku płetwonurkowie zakładali sprzęt w jeziorku znajdującym się na zewnątrz, a w tym można było wczołgać się do wnętrza przez odkryty otwór jaskini.

Jaskinia rozpoczyna się ciasnym korytarzem, biegnącym w dół do głębokości około 5 metrów. Niestety słaby w tym roku przepływ wody sprawił, że widoczność podczas nurkowań była bardzo kiepska. Całą jaskinię można określić jako dość ciasną. To właściwie ciąg ciasnych pasaży, poprzecinanych ciasnymi restrykcjami.

Członkowie zespołu zainstalowali 64 metry liny poręczowej w nowo odkrytej sekcji, która kończy się w niewielkiej komorze powietrznej, ledwie mieszczącej jedną osobę. Ze względu na brak miejsca, zapadła decyzja o zaniechaniu dalszej eksploracji w tym kierunku. Przynajmniej na tę chwilę.

Nurkowanie w jaskini Köldhålet

Nazwa jaskini Köldhålet (Zimna Dziura w języku szwedzkim) pochodzi od jej lokalizacji: znajduje się ona na dnie bardzo wąskiej i głębokiej doliny, na dno której nigdy nie docierają promienie słońca.

Wejście do jaskini nie jest łatwe. Otwór wejściowy znajduje się 20 metrów poniżej obozu, a dotarcie do niego wymaga zbudowania ścieżki biegnącej zakosami w dół niezwykle stromego stoku. Sam sprzęt musi być dostarczany z użyciem technik linowych.

Główny ciąg jaskini to zalany wodą korytarz, biegnący od wejścia w kierunku zachodnim. Z poprzednich ekspedycji wiadomo było, iż jego w połowie znajduje się sucha komora, z której dziesięciometrowej długości lodowy stok prowadzi do ciasnego otworu wyjściowego, zwykle w zimie zatkanego lodem. W dalszej części zalanego korytarza, do której dotarcie wymaga niemal godzinnego nurkowania, znajduje się niemal pionowy szyb opadający z głębokości 10 metrów na 20 m. Jednym z celów ekspedycji było wykonanie dokumentacji fotograficznej tego miejsca.

Na końcu zalanego korytarza znajduje się kolejna sucha komora, która została odkryta podczas poprzedniej ekspedycji. Podczas ekspedycji w 2023 roku członkowie zespołu zbadali ją dokładnie, lecz prócz odkrycia kolejnego otworu wejściowego nie udało się odnaleźć żadnych korytarzy.

Eksploracja Köldhålet w 2023 roku nie przyniosła niestety znaczących odkryć prócz kilku mniejszych korytarzy o łącznej długości 57 metrów.